Taking decisions for the future
Taking decisions for the future man standing with many direction arrow choices, left, right or move forward

Hepimiz günlük yaşamımızı idame ettirmek için yüzlerce karar alıyoruz. Kimi kararlarımızı son derece rahat alırken kimi kararlar meşakkatli bir serüvenin parçası olabiliyor. Ufak tefek veri girdileri ile bu kararları önceki tecrübelerimize dayalı olarak sonuçlandırabiliyoruz. Ancak buraya kadar normal olan her şey geleceğimizi doğrudan ilgilendiren karar alma sürecinde başka bir boyut kazanıyor. Nitekim sistematik bir düşünce anlayışından uzak kişiler için çetrefilli bir süreç başlıyor ve sonunda kararsızlıktan doğan hazin sonuçlar yaşanıyor. Bu durum köprüde kalan iki inatçı keçinin birbirlerine yol vermemesi neticesinde susuzluktan ölmelerine çok benziyor. İki ya da daha fazla seçenek arasından hiçbirini seçememek kişiyi hiç istemediği sonuçlar ile karşı karşıya bırakabilir. Peki bu sorundan kurtulmak için ne yapacağız?

Karar Nasıl Alınır?

Önem sırası çok önemlidir. Bunun için öncelikli olan kararları listeleyin. Önem listenizde birinci sırayı alan karar için elinize bir kağıt ve kalem alın, kağıdın ortasından dikey bir çizgi çekin, sağ tarafına eksileri sol tarafına artıları yazın. Seçiminizin yaşamınıza katacağı olumlu ve olumsuz yanlarını dışarıdan bir gözlemciymişçesine yazın. Sonuçları karşılaştırın ve sizin için en iyi olanı seçin. Bu kadar basit.Karar Alma Süreci

Karar Alma Sürecinde Domates Etkisi Nedir?

Karar alma sürecine ilişkin anlatımlar bazen havada kalabiliyor. Ben de bu durumu canlı bir örnekle açıklamayı tercih ediyorum. “Nedir bu domates etkisi?” Diye sorduğunuzu duyuyorum. Hemen anlatayım.

Senaryo 1:

Akşam eve misafiriniz gelecek, salata yapmanız gerekiyor ancak en önemli malzemelerden olan domates evinizde kalmamış. Hızlıca evinizin köşesindeki manava gidiyorsunuz ve önünüzde üç tane seçenek var. Birinci seçenek cherry domatesi, ikinci seçenek Ayaş domatesi, üçüncü seçenek ise salkım domates. Peki hangisini alacaksınız? Cevap ne istediğinizle doğru orantılı. Eğer ekşili bir salata yapmak istiyorsanız Ayaş domatesi, hafif tatlımsı olsun istiyorsanız salkım domates, hem iri taneli hem de göze hoş gelsin istiyorsanız salkım domatesi tercih etmelisiniz. Burada anahtar ifade sizin ne istediğinizdir. Ne istediğini bilen nereye gideceğini de bilir!

Domates Etkisi

Senaryo 2:

Yine salatanızda eksik olan domatesi gidermek için manava gidiyorsunuz, ancak paranız kısıtlı. Sizin için domatesin çeşidinden çok maliyetinin ucuz olması gerekli. O zaman yapmanız gereken maliyet açısından en uygun ancak salatanın da tadını kaçırmayacak bir domates seçme eğilimine girmenizdir.

Senaryo 3:

Evinizin yakınındaki manavda domates kalmamış, başka bir manava gittiniz orada da bulamadınız. Peki bu durumda ne yapacaksınız. Eğer başka bir ilçedeki manava giderseniz misafirlerinize hiç salata yapamayacaksınız, çünkü onların gelmesine çok az bir süre kalmış. Bu durumda şu seçeneği yönelebilirsiniz. Eve gidip domatessiz salatamı yapar, misafirlerimi zamanında karşılarım.

Bu senaryoların sayısını arttırmak pekala mümkün. Ancak yazıyı kısa  tutmayı tercih ettim. Bakın işte bu da bir karar. Neden bu kararı aldım? Çünkü anlatmak istediğim meselenin özünü vermek için bu açıklamalar yeterli. İnsanların zamanının bu kadar değerli olduğu bir çağda süreyi optimal kullanmak önemlidir. Okuduğunuz  üzere “domates etkisi”nin işlerliğinin etkin bir şekilde gösterebilmesi için neyi, neden, yapıyorum sorularını etkin bir şekilde sormanızdan geçmektedir.

“En kötü karar bile kararsızlıktan iyidir” sözünü pek çoğunuz işitmişsinizdir. Bu ifadeyi gündelik yaşamımızda ne kadar uygulayabildiğimiz bir muamma olsa da karar alma noktasında sistematik düşünce anlayışını es geçtiğimiz aşikardır.

Dr. Nurullah GÜNGÖR

nurullah@nurullahgungor.com.tr

İLERİ OKUMA

Jonah Lehrer, Karar Anı-Beynimiz Karar Vermemizi Nasıl Sağlıyor? Ayrıntı Yayınları.

Mikael Krogerus, Roman Tschappeler, Karar Kitabı: Stratejik Düşünme Üzerine 50 Model, The Kitap.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir