“Taş Devrinden Bugüne Tarihimiz, İnsanın Hikayesi” başlığıyla James C. Davis tarafından kaleme alınan eseri Barış Bıçakçı dilimize kazandırmış. Kitap, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları tarafından basılmış. Şimdilerde 15. baskısı kitapçılarda bulunmakta. 24 bölümden ve 478 sayfadan oluşuyor. Özgün adı, “The Human Story Our History From the Stone Age to Today”.
Davis kitabında, “ilk göçer insan topluluklarının yerleşik yaşama geçişlerini ve kentler kuruşlarını, komşularını fethedişlerini, dinleri biçimlendirilişlerini, kim olduklarını ve yıldızların arasında nerede yaşadıklarını öğrenişlerini, bazı iyi ve çok fazla kötü şey yapışlarını, gelişmelerini ve uzaya gidişlerini”(s. IX) anlattığını ifade ediyor.
Birinci bölüme giriş cümlesinde insanoğlunun dünyadaki konumunu bir öyküye benzetiyor. İnsanoğlunun atalarının Homo Erectus (Dik İnsan) olduğunu, iki ayak üzerinde yürüdüklerini, yaklaşık iki milyon yıl önce Afrika’da başlayan bir evrimleşme süreci yaşadıklarını, mağara ve açık alanlarda yaşadıklarını, taştan alet yaptıklarını, ateşi kullandıklarını buna mukabil günümüzden yaklaşık 300.000 yıl öncesine kadar da varlıklarını sürdürdüklerini anlatıyor. Ayrıca yazar, Erectus’un nesli tükenmeden önce Homo Sapiens’in atası olduğunu ve bu türün Erectus’a göre daha büyük beyinli olduğunu ifade ediyor. Tüm bunlara rağmen Sapiens’in dil kullanımı konusunda ise yetersiz olduğunun altını çiziyor. Yazar, Antropologlar’a atıfta bulunarak günümüz insanı olan Homo Sapiens Sapiens’in evrimleşmesinin Sapiens’ten gerçekleştiğini ve bu durumun büyük olasılıkla 160.000 yıl önce sahra çölünde meydana geldiğini anlatıyor.(s.1)
Davis, Afrika’dan yola çıkan insanın bir bölümünün Avrupa’ya, bir bölümünün de Asya’ya giderek göç hareketleri başlattığını söylüyor. Bununla beraber insanları bu hareketliliğe iten motivasyonun nedenini de araştırıyor. (s.6)
Öte yandan, insanoğlunun bu yer değiştirme sürecinde gelişim çok yavaş olmuştur. Şöyle ki, insanlar yeryüzüne dağılmalarından çok sonraları bile, meyve, böcek, havyan yumurtaları ve çeşitli av hayvanları ile besleniyorlardı. Ancak 10.000 yıl önce insanoğlu hayvanları evcilleştirmeyi keşfetti ve bir dönüm noktası başladı. (s.11). Hayvanları evcilleştirme süreci beraberinde tarım faaliyetlerini getirdi ve insanoğlunun hareketliliği yerini yerleşik hayata bıraktı. Yazara göre bu arayışların nedeni yetersiz kaynaktan ziyade artan taleplerdi. (s.13)
Gelgelelim bizim kültürümüzü yakından ilgilendiren noktaya, uygarlığın ilk yaşandığı yer, günümüzde kaosun hiç eksik olmadığı yerden başka bir yer değil. Pek çoğunuz tahmin etmişsiniz ya da biliyorsunuzdur. Evet Irak. Günümüzde kargaşanın beşiği bu yer, geçmişte medeniyetin beşiğiydi.
Hepimizin adını bildiği Mezopotamya’nın meali “Irmaklar Arasındaki Ülke”dir. Ülkemizin güneyinden Fırat ve Dicle’nin Basraf Körefezi’ne kadar ki olan bölümü. Yazar bölgenin dümdüz olduğunu, kalın bir kitabın üzerine çıkıldığında her tarafın görülebildiğine dair rivayetler olduğunu söylüyor. (s.15)
MÖ 4500 ile 4000 yılları arasında Mezopotamya’da halkın bataklık alanları kurutması ve tarımsal faaliyetleri geliştirmesiyle uygarlık zirveye ulaşmış. Kilden araç gerçekler yapılmaya başlanmıştır. 1000 yıl kadar sonra Sümer’ler bu bölgeye yerleşmiş ve orada yaşayan halkla kaynaşarak o dönemin koşullarına görev zirvede olan uygarlığı başka bir boyuta taşımışlar ve yazıyı geliştirmişlerdir. (s.15)
Sümerlerde kadınlara o dönemde diğer bir çok medeniyetten çok daha fazla haklar tanınmış gayrimenkul sahibi olmalarına izin verilmiştir. Nitekim kadınlar hem ticaret yapabiliyor hem de mahkemede tanıklık da edebiliyorlarmış. (s.18-19)
Kitap bir başyapıt niteliği taşıyor, her şeyden önemlisi bizim hikayemizi anlatıyor. Nereden nereye geldiğimizin resmini çiziyor. İçini boyamaksa bize kalıyor.
Sözlerimizi bir Sümer deyişiyle bitirelim.
“Yoksulun gücü yoktur” (s.17)
Dr. Nurullah GÜNGÖR
nurullah@nurullahgungor.com
KAYNAKÇA
James C. Davis, Taş Devrinden Bugüne Tarihimiz, İnsanın Hikayesi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 15. Basım, İstanbul, 2019.